مقدمه

فلج بل یا Bell's Palsy نوعی اختلال عصبی است که باعث ضعف یا فلج ناگهانی عضلات صورت می‌شود. این وضعیت معمولاً یک طرف صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند با علائمی مانند افتادگی دهان، ناتوانی در بستن چشم، و کاهش حس چشایی همراه باشد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان فلج بل پرداخته و نگاهی به تحقیقات علمی اخیر در این زمینه خواهیم داشت.

علل فلج بل

علت دقیق فلج بل هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تصور می‌شود که ناشی از التهاب عصب هفتم جمجمه‌ای (عصب صورت) باشد. ویروس‌های مختلفی می‌توانند در این التهاب نقش داشته باشند که از جمله آنها می‌توان به ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، ویروس واریسلا زوستر (VZV) و ویروس اپشتین-بار (EBV) اشاره کرد.

نقش ویروس‌ها

• ویروس هرپس سیمپلکس (HSV): این ویروس معمولاً با تبخال‌های دهانی مرتبط است و یکی از عوامل احتمالی بروز فلج بل محسوب می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس HSV می‌تواند باعث التهاب و تورم عصب صورت شود که منجر به فلج بل می‌گردد .

• ویروس واریسلا زوستر (VZV): این ویروس عامل آبله مرغان و زونا است و در برخی موارد با فلج بل مرتبط دانسته شده است .

علائم فلج بل

فلج بل معمولاً به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند و علائم آن می‌توانند از چند ساعت تا چند روز به تدریج ظاهر شوند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ضعف یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت
• افتادگی گوشه دهان
• ناتوانی در بستن یکی از چشم‌ها
• از دست دادن حس چشایی در جلوی زبان
• افزایش حساسیت به صدا در یک گوش
• درد یا ناراحتی در اطراف فک یا پشت گوش

روش‌های تشخیص فلج بل

تشخیص فلج بل عمدتاً بر اساس علائم بالینی صورت می‌گیرد. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینات فیزیکی، به تشخیص این بیماری می‌پردازد. در برخی موارد، برای رد سایر علل ممکن، ممکن است تست‌های تکمیلی مانند MRI یا CT اسکن نیز انجام شود.

آزمون‌های تشخیصی

• الکترومیوگرافی (EMG): این تست به بررسی فعالیت الکتریکی عضلات صورت کمک می‌کند و می‌تواند به تعیین میزان آسیب‌دیدگی عصب کمک کند .

• تصویربرداری مغزی: MRI یا CT اسکن ممکن است برای ارزیابی ساختار مغزی و رد سایر شرایطی که ممکن است علائم مشابه ایجاد کنند، استفاده شود .

درمان فلج بل

درمان فلج بل معمولاً شامل داروهایی برای کاهش التهاب و بهبود علائم است. بسیاری از بیماران طی چند هفته تا چند ماه بهبودی کامل پیدا می‌کنند.

داروها

• کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزولون که به کاهش التهاب عصب کمک می‌کند و به‌طور معمول در روزهای اول تشخیص توصیه می‌شود .

• داروهای ضد ویروس: در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که عفونت ویروسی مشکوک باشد، داروهای ضد ویروس مانند آ سیکلوویر تجویز می‌شوند.

درمان‌های فیزیکی و توانبخشی

• تمرینات فیزیوتراپی: این تمرینات می‌توانند به تقویت عضلات صورت و بهبود هماهنگی آنها کمک کنند.

• ماساژ و تحریک الکتریکی: این روش‌ها می‌توانند به تحریک عضلات و افزایش گردش خون در ناحیه آسیب‌دیده کمک کنند .

پیش‌آگهی و بازتوانی

اکثر بیماران مبتلا به فلج بل بهبودی کامل پیدا می‌کنند، اما مدت زمان بهبودی می‌تواند متغیر باشد. بهبودی معمولاً ظرف سه تا شش ماه رخ می‌دهد، اما برخی بیماران ممکن است برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز داشته باشند.

عوامل مؤثر بر بهبودی

• شدت اولیه علائم: بیمارانی که با شدت کمتری از علائم مواجه هستند، معمولاً بهبودی سریعتری دارند.

• زمان شروع درمان: شروع زودهنگام درمان با کورتیکواستروئیدها می‌تواند به بهبودی سریعتر کمک کند .

پیشگیری از فلج بل

اگرچه پیشگیری قطعی برای فلج بل وجود ندارد، اما برخی اقدامات می‌توانند خطر بروز آن را کاهش دهند:

• تقویت سیستم ایمنی: مصرف رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.

• مدیریت استرس: استرس می‌تواند نقش مهمی در تشدید بیماری‌های ویروسی داشته باشد؛ بنابراین، مدیریت استرس از طریق روش‌های آرام‌سازی و تمرینات ذهنی می‌تواند مفید باشد .

تحقیقات جدید و چشم‌انداز آینده

تحقیقات در زمینه فلج بل همچنان ادامه دارد و دانشمندان به دنبال یافتن روش‌های جدیدی برای تشخیص و درمان این بیماری هستند. به‌ویژه، تحقیقات در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی و روش‌های ژن‌درمانی برای ترمیم آسیب‌های عصبی در حال پیشرفت است.

مطالعات اخیر

• استفاده از سلول‌های بنیادی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که سلول‌های بنیادی می‌توانند به ترمیم بافت عصبی آسیب‌دیده کمک کنند و بهبود عملکرد عصبی را تسریع بخشند .

• ژن‌درمانی: این روش درمانی نوین با هدف تغییرات ژنتیکی برای بهبود عملکرد عصب آسیب‌دیده در مراحل آزمایشی قرار دارد و ممکن است در آینده به عنوان یک گزینه درمانی مؤثر مطرح شود .

نتیجه‌گیری

فلج بل یک بیماری شایع اما قابل درمان است که معمولاً بهبودی کامل به همراه دارد. با شناخت علائم و علل احتمالی و آغاز درمان در مراحل اولیه، می‌توان بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض را تسهیل کرد. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد و امید می‌رود که روش‌های جدید درمانی به زودی در دسترس بیماران قرار گیرد.

منابع

1. Adour KK. Herpes Simplex Virus in Bell's Palsy. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg. 1994;120(7):753-756.
2. Murakami S, Mizobuchi M, Nakashiro Y, Doi T, Hato N, Yanagihara N. Bell Palsy and Herpes Simplex Virus: Identification of Viral DNA in Endoneurial Fluid and Muscle. Ann Intern Med. 1996;124(1 Pt 1):27-30.
3. Peitersen E. Bell’s Palsy: The Spontaneous Course of 2,500 Peripheral Facial Nerve Palsies of Different Etiologies. Acta Otolaryngol Suppl. 2002;549:4-30.
4. Tiemstra JD, Khatkhate N. Bell’s Palsy: Diagnosis and Management. Am Fam Physician. 2007;76(7):997-1002.
5. Sullivan FM, Swan IR, Donnan PT, Morrison JM, Smith BH, McKinstry B, Davenport RJ, Vale LD, Hammersley V, Campbell NC, Ramsay CR. Early Treatment with Prednisolone or Acyclovir in Bell’s Palsy. N Engl J Med. 2007;357(16):1598-1607.
6. de Almeida JR, Al Khabori M, Guyatt GH, Witterick IJ, Lin VY, Nedzelski JM, Chen JM. Combined Corticosteroid and Antiviral Treatment for Bell Palsy: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA. 2009;302(9):985-993.
7. Hato N, Yamada H, Kohno H, Matsumoto S, Honda N, Gyo K, Murakami S. Valacyclovir and Prednisolone Treatment for Bell’s Palsy: A Multicenter, Randomized, Placebo-controlled Study. Otol Neurotol. 2007;28(3):408-413.
8. Zhang W, Xu L, Luo T, Wu F, Zhao B, Li X. The Etiology of Bell’s Palsy: A Review. J Neurol. 2020;267(7):1896-1905.
9. Tajiri K, Shimizu Y, Tsuneyama K, Sugiyama T, Ikarashi S, Nagao T, Muro Y, Uto H, Okanoue T, Takikawa Y. Infection with Epstein-Barr Virus in Bell’s Palsy: A Clinical and Virological Study. Acta Otolaryngol. 2011;131(10):1053-1060.
10. He L, Wu L, Su G, Zhang D, Wu Y, Jiang L, Pan H. The Role of Autophagy in the Pathogenesis of Bell’s Palsy. Cell Biochem Biophys. 2021;79(3):481-491.