فیزیوتراپی در زنان باردار

اگر از یک زن باردار بپرسید که چه احساسی دارد یا خوشحالی مطلق یا ناراحتی مطلق را خواهید شنید. در طول مسیر حاملگی، به نظر می رسد که هیچ حدواسطی وجود ندارد. در حالی که بارداری یک مرحله زیبا است، اما با سهم خاص خود از درد همراه است؛ به عنوان مثال کمردرد؛ تقریباً 50 تا 80 درصد زنان باردار کمردرد دارند. با این حال، یک راه حل بسیار ساده برای این نگرانی وجود دارد و آن هم فیزیوتراپی در دوران بارداری است.
تغییرات زیادی در دوران بارداری در بدن شما اتفاق می افتد. یک فیزیوتراپیست می تواند به شما در درک این تغییرات و مدیریت سایر مشکلات رایج کمک کند. فیزیوتراپی در بارداری یک عمل موثر برای کاهش علائم دردناک مانند کمردرد، درد لگن و ادرار غیر ارادی است.
چرا ممکن است در دوران بارداری به فیزیوتراپی نیاز داشته باشیم؟
این غیرمعمول نیست که زنان در زمان بارداری ابتدا به فیزیوتراپیست مراجعه کنند. فیزیوتراپی بارداری به کاهش درد در مفاصل اصلی که معمولاً در دوران بارداری تحت فشار هستند کمک می کند.
درد کمربند لگنی یکی از شایع ترین بیماری های اسکلتی عضلانی مرتبط با بارداری است. این مشکل به طور کلی به دلیل تغییر در وضعیت بدن و افزایش فشار لگن به دلیل وزن نوزاد رخ می دهد. تغییرات هورمونی نیز تأثیر عمده ای در ایجاد درد کمربند لگنی دارد زیرا رباط هایی که از لگن حمایت می کنند را شل می کند.

فیزیوتراپی دوران بارداری چیست؟
فیزیوتراپی دوران بارداری شامل استفاده از درک فیزیکی بدن و تغییرات در دوران بارداری برای حمایت از شما در این دوران از زندگی است.
تجربه درد در ناحیه کمر و لگن در دوران بارداری معمول است. همچنین ممکن است با رشد کودک و تغییر مرکز ثقل، کمردرد در قسمت بالایی کمر احساس شود.
مانند بسیاری از جنبه‌های سلامت زنان، ما اغلب فکر می‌کنیم که درد بخشی از این فرآیند است، اما راهکار هایی وجود دارد که باعث می‌شود هنگام بارداری راحت ‌تر باشید.
آیا می توان در دوران بارداری فیزیوتراپی انجام دهیم؟
شروع درمان در دوران بارداری می تواند به تسکین دردهای حین بارداری و درد هایی که هنگام زایمان ایجاد می شود کمک کند. این باعث می شود که مادر آمادگی بیشتری برای زایمان داشته باشد. همچنین می توانیم بعد از تولد نوزاد به مراقبت ادامه دهیم. این زمان معمولاً "سه ماهه چهارم" نامیده می شود و فیزیوتراپی می تواند کمک بزرگی در این دوران برای کمک به بهبودی و بازگشت به حرکت باشد.
در دوران بارداری، چه زمانی باید به فیزیوتراپیست مراجعه کرد؟
مشاوره فیزیولوژی بارداری می تواند در هر زمانی از بارداری شروع شود. زمان ایده آل از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اکثریت زنان در هنگام بروز درد و مشکلات به دیدن ما می آیند که ممکن است در اوایل هفته 10 یا 11 بارداری باشد.
 فیزیوتراپی برای زنان باردار چه اهمیتی دارد؟
بدن ما هورمونی به نام ریلکسین تولید می کند. در حالی که هم مردان و هم زنان این هورمون را دارند، اما در درجه اول در زنان باردار تولید می شود و مسئول جلوگیری از هر گونه آسیب به بدن زن در هنگام زایمان است.
تولید هورمون ریلکسین به طور قابل توجهی در سه ماهه دوم افزایش می یابد. هدف اصلی این هورمون شل شدن کانال زایمان و آماده سازی بدن شما برای زایمان است. با این حال، علاوه بر کانال زایمان، سطوح بالای ریلکسین منجر به شل شدن رباط ‌های دیگر بدن هم می‌ شود. در حالی که ریلکسین از یک طرف جریان خون را تسهیل می کند، از طرف دیگر منجر به درد عضلانی، مفاصل و بدن می شود. این عارضه جانبی ریلکسین، دلیل اصلی کمردرد شماست. شل شدن موقتی در این دوره از بارداری می تواند عضلات و رباط های شما را برای مدت طولانی ضعیف کند.
فیزیوتراپی در دوران بارداری یک رویکرد مفید برای مقابله با درد ناشی از افزایش ریلکسین است و می تواند به کاهش درد عضلانی از طریق تمرینات و ماساژ های خاص کمک کند. تمرینات هدفمند نه تنها به کاهش درد کمک می کند، بلکه قدرت ماهیچه ها را نیز حفظ می کند.
برخی از مشکلات رایج بارداری که فیزیوتراپی می تواند با آنها مقابله کند عبارتند از:
1.درد بالای کمر
2.درد گردن و شانه
3.سیاتیک (دردی که از قسمت پایین کمر باسن تا ساق پا احساس می شود)
4.سندرم تونل کارپال (بیماری که باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در دست می شود)
5.درد کمربند لگنی (درد در جلو و پشت لگن)
6.مشکلات مثانه
مزایای فیزیوتراپی در دوران بارداری چیست؟
فیزیوتراپی به طرق مختلف برای زنان باردار مفید است. نقش فیزیوتراپی در بارداری دارای مزایای بلند مدت و کوتاه مدت است. برخی از مزایای برتر عبارتند از:
تسکین کمردرد: 
در مراحل اولیه بارداری، بدن شما خود را برای سازگاری با رشد فرزندتان آماده می کند. در تلاش برای کمک به شما، رباط ها کشیده و نرم می شوند. همزمان با رشد کودک در درون شما، سایز و وزن شما افزایش می یابد. به دلیل این افزایش وزن، مرکز ثقل بدن شما جا به جا می شود و به سمت جلو حرکت می کند که منجر به فشار اضافی بر روی کمر می شود. فیزیوتراپی و ورزش در دوران بارداری می تواند به کاهش کمردرد کمک کند.
تقویت عضلات کف لگن: 
در دوران بارداری، افزایش جریان خون در بدن مشاهده می شود.  این افزایش جریان خون، کلیه‌ های شما را به کار بیشتر مجبور می کند و مایعات اضافی آزاد می‌ شوند که منجر به افزایش ادرار می‌شود. اما گاهی اوقات افزایش ادرار و ضعیف شدن عضلات کف لگن می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود. بی اختیاری یک عارضه جانبی بسیار شایع در بارداری است. فیزیوتراپی می تواند با تقویت عضلات با ارائه تمرینات کف لگن به کاهش بی اختیاری کمک کند.
آماده شدن برای زایمان: 
از زنان باردار خواسته می شود که به طور مداوم از نظر بدنی فعال باشند (مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد). فیزیوتراپی جایگزین خوبی برای فعالیت های بدنی یکنواخت است. یک فیزیوتراپیست می تواند به شما آموزش دهد که در هنگام زایمان به طور موثر فشار بیاورید. شما همچنین می توانید طیف وسیعی از تمرینات کف لگن را برای کمک به آمادگی برای زایمان انجام دهید.
کمک به تغییر وضعیت بدن در دوران بارداری: 
همانطور که در بالا توضیح داده شد، مرکز ثقل شما ممکن است در طول بارداری جابجا شود. افزایش فشار بر روی کمر می تواند باعث شود رحم شما کمی به سمت جلو حرکت کند. به طور مشابه، ضعیف شدن عضلات کمر می تواند باعث شود که با شانه ها، گردن و کمر خمیده به جلو خم شوید. این اتفاق می تواند وضعیت شما را تغییر دهد. فیزیوتراپی یک متد توانبخشی موثر است که به اصلاح وضعیت بدن در دوران بارداری کمک می کند.
رهایی از سندرم تونل کارپال:
 سندرم تونل کارپال یکی از عوارض جانبی شایع بارداری است. این یک وضعیت پزشکی است که باعث بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن در دست و بازو می شود. افزایش حجم خون در بدن شما در دوران بارداری می تواند منجر به فشردگی عصب، به ویژه در ناحیه مچ دست شود (زیرا نسبتاً باریک است). این فشردگی عصب می تواند باعث بی حسی، درد و سوزن سوزن شدن دست و بازو شود. فیزیوتراپی با تمرکز بر مدیریت درد و ایجاد جریان خون ثابت؛ به درمان سندرم تونل کارپال کمک می کند.

فیزیوتراپی در ماه های مختلف بارداری به چه صورت انجام میشود؟
با پیشرفت بارداری شما در سه ماهه، فیزیوتراپی و ورزش در دوران بارداری نیز متفاوت است.
1. سه ماهه اول: سه ماهه اول زمانی است که شما تازه به بارداری و تغییرات مختلفی که به همراه دارد عادت می کنید. فعالیت بدنی، رژیم غذایی و فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا با این تغییرات سازگار شوید. فیزیوتراپی در سه ماه اول بر روی وضعیت بدنی، فعالیت های در منزل و محل کار و مشکلات اسکلتی- عضلانی که از قبل وجود دارند (در صورت وجود) تمرکز دارد. فیزیوتراپیست به آرامی به شما در اصلاح وضعیت بدن در محل کار و خانه کمک می کند. او تکنیک هایی را برای بلند کردن و تحرک ایمن و درمان هر گونه مشکل اسکلتی عضلانی که از آن رنج می بردید به شما ارائه می دهد.
2.سه ماهه دوم: در سه ماهه دوم، شما به خوبی وارد بارداری شده اید . در این مرحله تغییرات فوق العاده در هورمون ها حس می کنید و بدن خود را تطبیق می دهید. فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بارداری به شما کمک می کند تا با این تغییرات هماهنگ شوید. در این مرحله فیزیوتراپی بر روی تکنیک های کششی برای بهبود انعطاف پذیری اندام تحتانی و لگن تمرکز دارد. تمرینات تحرکی و تقویتی برای ستون فقرات و شکم به شما آموزش داده می شود که هدف از انجام این تمرینات در دوران بارداری افزایش تناسب اندام و مدیریت درد است.
3.سه ماهه سوم: در سه ماه آخر بارداری، فیزیوتراپ شما بر تقویت قدرت و انعطاف پذیری تمرکز خواهد کرد. به شما در راهبرد های آمادگی برای زایمان مانند تکنیک‌ های آرام ‌سازی، تمرین ‌های تنفسی و... کمک می ‌شود. فیزیوتراپی در سه ماهه سوم بارداری شامل تقویت پیشرفته ستون فقرات و شکم، تمرینات کف لگن، تکنیک هایی برای بهبود انعطاف اندام تحتانی و لگن و مدیریت درد است.
در چه مواردی نمی توان فیزیوتراپی انجام داد؟
1.پارگی غشا آمنیون
2.احتمال زایمان زودرس
3. وجود جفت سرراهی 
4.پره اکلامپسی
5. ضعف دهانه رحم 
6.محدودیت رشد داخل رحمی
7. دیابت نوع 1 یا 2 یا بیماری تیروئید
8.فشار خون بالا کنترل نشده
9سایر اختلالات جدی قلبی عروقی، تنفسی یا سیستمیک
در چه مواردی فیزیوتراپی باید با احتیاط انجام شود
1.سابقه سقط های مکرر 
2.فشار خون بالا
3.سابقه زایمان زودرس 
4.بیماری قلبی عروقی یا تنفسی خفیف / متوسط
5.کم خونی
6.سوء تغذیه
7.اختلال بلع
8.بارداری چندقلو

تمرینات مناسب برای زنان باردار

Cardiovascular exercise
این تمرینات مانند پیاده روی، شنا و غیره، بسته به علاقه فرد، می توان 20-30 دقیقه 3-4 بار در هفته با خیال راحت انجام شود.

تمرینات کششی

Butterfly1.
این تمرین یک کشش فوق العاده برای  قسمت داخلی ران، باسن و کشاله ران است. این حرکت به کاهش درد در ناحیه کمر نیز کمک می کند.

Hip flexor stretch2.

این تمرین برای کشش فلکسور های هیپ مثل عضلات ایلیئوسواس و پسواس ماژور انجام می شود

Seated straddle3.
در این حرکت کشش در عضلات همسترینگ حس می شود.

تمرینات تقویتی
Bridging1.
این تمرین تاکید بیشتری بر روی عضلات گلوتئوس ماکسیموس و دیگر عضلات پوسچرال بزرگ دارد.

Squats2.
ورزش تقویتی عالی برای تمام عضلات اندام تحتانی که عمدتاً روی گلوتئوس ماکسیموس تمرکز دارد.

Lunges3.
این تمرین بر تقویت عضلات گلوتئال، همسترینگ و چهار سر ران تمرکز دارد

یادداشت پایانی
فعالیت های شما در دوران بارداری بر روی سلامت جنین تاثیر می گذارد. فیزیوتراپی در دوران بارداری یک انتخاب مناسب برای زنان بارداری است که می خواهند ورزش و آرامش را در زندگی خود جای دهند.

نویسنده: 
غزل روشنگر

منابع:
https://www.rockvalleypt.com/benefits-of-physical-therapy-while-pregnant/
https://thefriendlies.org.au/the-role-of-physiotherapy-in-pregnancy-and-postnatal-care/
https://www.pregnancybirthbaby.org.au/physiotherapy-during-pregnancy
https://www.ckbhospital.com/blogs/physiotherapy-during-pregnancy/
https://www.physio-pedia.com/Antenatal_Exercises
https://www.physio4all.com/safe-exercise-during-pregnancy/