مقدمه

سندروم درد زیرآکرومیال (Sub-Acromial Pain Syndrome یا SAPS) یکی از شایع‌ترین مشکلات شانه است که می‌تواند باعث درد و محدودیت در حرکت شانه شود. این وضعیت اغلب به دلیل التهاب یا تحریک تاندون‌ها و بافت‌های نرم در فضای زیرآکرومیال رخ می‌دهد و ممکن است بر فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. درمان فیزیوتراپی به عنوان یک روش موثر و غیرجراحی در مدیریت این مشکل نقش کلیدی دارد. در این مقاله به بررسی جامع SAPS و روش‌های فیزیوتراپی برای درمان و مدیریت آن می‌پردازیم.

علل و عوامل خطر

علل و عوامل خطر برای توسعه سندروم درد زیرآکرومیال می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفاده بیش از حد و فعالیت‌های تکراری: فعالیت‌های ورزشی یا شغلی که نیاز به حرکات تکراری شانه دارند، می‌توانند باعث فشار و التهاب در فضای زیرآکرومیال شوند.

• بیومکانیک نادرست شانه: عدم تعادل در عضلات شانه یا حرکت نادرست مفصل می‌تواند به افزایش فشار بر روی تاندون‌ها و بورس‌ها منجر شود.

• بالا رفتن سن: با افزایش سن، احتمال ایجاد تغییرات دژنراتیو در بافت‌های نرم و استخوانی شانه بیشتر می‌شود که می‌تواند به SAPS منجر شود.

• عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل ساختار خاص شانه یا عوامل ژنتیکی، بیشتر مستعد ابتلا به SAPS هستند.

علائم و نشانه‌ها

علائم SAPS می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد در قسمت جلوی شانه: این درد معمولاً با فعالیت‌هایی مانند بالا بردن دست، بلند کردن اجسام، یا حرکات بالای سر تشدید می‌شود.

• ضعف و کاهش قدرت عضلانی: ممکن است فرد احساس ضعف در شانه و بازو کند که می‌تواند بر توانایی انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.

• محدودیت حرکتی: کاهش دامنه حرکتی مفصل شانه به دلیل درد و التهاب از دیگر نشانه‌های این سندروم است.

• کاهش عملکرد روزانه: فعالیت‌های ساده مانند پوشیدن لباس یا رسیدن به اجسام بالای سر ممکن است دشوار شود.

تشخیص

تشخیص SAPS معمولاً بر اساس تاریخچه بالینی و معاینه فیزیکی توسط پزشک صورت می‌گیرد. مراحل تشخیصی شامل موارد زیر است:

• بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم، شدت و زمان بروز درد، فعالیت‌های روزانه و سابقه آسیب به شانه، تاریخچه پزشکی بیمار را ارزیابی می‌کند.

• معاینه فیزیکی: شامل بررسی دامنه حرکتی، نقاط دردناک و انجام تست‌های خاصی مانند تست نییر (Neer’s Test) و تست هاوکینز-کنِدی (Hawkins-Kennedy Test) می‌باشد.

• تصویربرداری: در صورت نیاز، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، اولتراسوند یا MRI برای بررسی ساختارهای داخلی شانه استفاده کند.

درمان فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی SAPS می‌تواند به کاهش درد و بازگرداندن عملکرد شانه کمک کند. درمان فیزیوتراپی شامل مراحل و تکنیک‌های مختلفی است که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شود:

1. ارزیابی اولیه

• بررسی وضعیت جسمانی: فیزیوتراپیست با ارزیابی وضعیت جسمانی، دامنه حرکتی و قدرت عضلانی شانه به شناسایی نقاط ضعف و مشکلات احتمالی می‌پردازد.

• تنظیم برنامه درمانی: بر اساس نتایج ارزیابی، یک برنامه درمانی فردی و تخصصی برای بیمار طراحی می‌شود که شامل تمرینات و تکنیک‌های مختلف است.

2. کنترل درد و التهاب

• استفاده از یخ: استفاده از یخ بر روی ناحیه دردناک می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند. این روش معمولاً در مراحل اولیه درمان توصیه می‌شود.

• استفاده از التراسوند تراپی: التراسوند می‌تواند با افزایش جریان خون و کاهش التهاب، به بهبود درد و افزایش انعطاف‌پذیری بافت‌های نرم کمک کند.

• تمرینات ایزومتریک: تمرینات ایزومتریک که بدون حرکت مفصل انجام می‌شود، می‌تواند به تقویت عضلات شانه بدون افزایش درد کمک کند.

3. بهبود دامنه حرکتی

• تمرینات کششی: تمرینات کششی ملایم برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌های شانه طراحی می‌شود. این تمرینات می‌تواند شامل کشش‌های جلو و عقب شانه و حرکات دایره‌ای باشد.

• تمرینات تعادلی و پایداری: تمرینات برای بهبود تعادل و پایداری مفصل شانه می‌تواند به کاهش فشار و خطر آسیب مجدد کمک کند.

4. تقویت عضلات

• تمرینات مقاومتی: استفاده از وزنه‌های سبک یا کش‌های مقاومتی برای تقویت عضلات شانه و بهبود قدرت و استقامت آن‌ها توصیه می‌شود. تمرکز بر عضلات کتف و پشت شانه می‌تواند به بهبود عملکرد کلی شانه کمک کند.

• تمرینات اختصاصی برای روتاتور کاف: تقویت عضلات روتاتور کاف به بهبود پایداری شانه و کاهش فشار بر روی فضای زیرآکرومیال کمک می‌کند.

5. آموزش و آگاهی‌بخشی

• آموزش وضعیت صحیح بدن: فیزیوتراپیست به بیمار آموزش می‌دهد که چگونه با حفظ وضعیت صحیح بدن و استفاده از تکنیک‌های مناسب، از فشار بیش از حد بر شانه جلوگیری کند.

• آگاهی از فعالیت‌های روزانه: مشاوره درباره تغییر در الگوهای فعالیت‌های روزانه و جلوگیری از حرکات تکراری و فشارهای اضافی بر شانه ارائه می‌شود.

6. پیگیری و ارزیابی پیشرفت

• ارزیابی منظم: فیزیوتراپیست به طور منظم وضعیت بیمار را ارزیابی می‌کند و در صورت نیاز، تغییراتی در برنامه درمانی اعمال می‌کند تا به بهترین نتایج دست یابد.

• بازبینی و اصلاح تمرینات: با پیشرفت بیمار، تمرینات ممکن است تغییر کند تا به چالش‌های جدید و نیازهای بیمار پاسخ دهد.

پیشگیری

پیشگیری از SAPS نیازمند توجه به نکات زیر است:

• ورزش منظم و مناسب: انجام تمرینات ورزشی منظم و متناسب با توانایی‌های فردی می‌تواند به حفظ سلامت شانه کمک کند.

• گرم کردن قبل از فعالیت: انجام تمرینات گرم کردن قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی برای کاهش خطر آسیب‌دیدگی ضروری است.

• استفاده از تکنیک‌های صحیح: در فعالیت‌های روزانه و ورزشی، استفاده از تکنیک‌های صحیح و وضعیت مناسب بدن می‌تواند به کاهش فشار بر شانه کمک کند.

• استراحت کافی: اجتناب از فشارهای بیش از حد و اختصاص زمان کافی برای استراحت بین فعالیت‌های شدید می‌تواند به پیشگیری از SAPS کمک کند.

نتیجه‌گیری

سندروم درد زیرآکرومیال یکی از مشکلات شایع شانه است که می‌تواند بر کیفیت زندگی و عملکرد روزانه افراد تأثیر بگذارد. فیزیوتراپی به عنوان یک روش مؤثر و غیرجراحی در مدیریت SAPS نقش حیاتی دارد و می‌تواند به کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و بازگرداندن عملکرد طبیعی شانه کمک کند. با توجه به پیشرفت‌های علمی و تکنیک‌های نوین فیزیوتراپی، امید به بهبود و مدیریت مؤثر این سندروم در بیماران افزایش یافته است.

منابع و مراجع

1. منابع علمی و پژوهشی مرتبط با سندروم درد زیرآکرومیال
2. کتب مرجع فیزیوتراپی و پزشکی ورزشی
3. مقالات و مطالعات جدید در زمینه درمان و تشخیص SAPS