فیزیوتراپیست منصور شهابی نژاد
برنامه توانبخشی بعد از جراحی ترمیم گسیختگی یکطرفه تاندون پاتلا Unilateral Patellar Tendon Rupture
فاز اول (فاز بی حرکتی و مراقبت ، هفته 0 تا هفته 2)
استفاده از بریس:
- بریس لولائی در وضعیت Full Extension قفل می شود.
- همه فعالیت ها از جمله تمرینات باید داخل بریس انجام شود.
- به محض بهبودی زخم جراحی بریس صرفا برای استحمام و دوش گرفتن باز می شود.
وزن اندازی روی اندام:
- فقط تماس انگشت شست با زمین ضمن استفاده از دو عضای زیر بغل و استفاده از بریس زانو
- قرار دادن heel lift در کفش سمت سالم ؛ باعث تسهیل فاز Swing پای مبتلا ضمن راه رفتن بیمار می شود.
مدالیته های فیزیوتراپی:
- کامپرس یخ
- بانداژ فشاری
- بالا نگه داشتن اندام
- تحریک الکتریکی با هدف کنترل ادم
دامنه حرکتی:
- بین 0 تا 15 درجه از خم شدن زانو (Knee Flexion 0-15)
برنامه تمرین درمانی:
هدف تمرینات تقویتی در این فاز صرفا بازآموزی عضلانی است.
- موبیلیزاسیون آرام پاتلا در تمامی جهات (بالا و پایین / داخل و بیرون)
- انقباض ایزومتریک چهار سر با تاکید بر عضله VMO - vastus medialis obliquus (از تحریک الکتریکی می توان برای بهبود انقباض عضله و بازآموزی استفاده نمود)
- Ankle pumps
- تمرینات ایزومتریک عضلات گلوتئال gluteal set (سه ست با ده تکرار و دو بار در روز / زمان حفظ انقباض 10 ثانیه)
- تمرینات استرچی آرام عضلات همسترینگ و گاستروکنمیوس
- تمرینات ایروبیک اندام فوقانی ( Upper body ergometry )
فاز دوم (فاز دامنه حرکتی و تقویت آرام عضلانی ، هفته 3 تا 6)
استفاده از بریس:
- بریس لولائی برای خم کردن زانو بین زاویه 0 تا 45 باز می شود .
- تا پایان هفته چهارم بریس برای خم کردن زانو در زاویه 0 تا 60 باز می شود.
- در هفته های 5 و 6 ؛ بریس برای خم کردم زانو در زاویه 0 تا 90 باز می شود.
وزن اندازی روی اندام:
- افزایش تدریجی وزن اندازی تا میزان قابل تحمل بیمار و با استفاده از دو عصا و بریس زانو (زانو در Full Extenson است)
- تا پایان هفته 6 می توان وزن اندازی را روی اندام مبتلا کامل کرد.
- بعد از رسیدن بیمار به وضعیت وزن اندازی کامل می توان از یک عصا در سمت سالم استفاده نمود.
- بعد از رسیدن بیمار به وضعیت وزن اندازی کامل باید روی نرمال سازی الگوی راه رفتن بیمار برنامه ریزی نمود.
مدالیته های درمانی:
- ادامه مدالیته های فاز اول برای کاهش ادم
- استفاده از تحریک الکتریکی برای بازآموزی عضله چهار سر ران و اختصاصا vastus medialis obliquus
دامنه حرکتی:
- خم کردن فعال (Active Knee Flexion) زانو در زوایه 0 تا 45 و در بریس (حرکت Extension باید به صورت Passive انجام شود.)
- با افزایش دامنه خم کردن زانو به میزان 15 درجه در هفته باید دامنه حرکتی در پایان هفته 6 تکمیل شود.
- تمرینان دامنه حرکتی باید روزانه 2 تا 3 نوبت و به مدت 5 دقیقه انجام شود.
- استفاده از دوچرخه ثابت بدون اعمال مقاومت
برنامه تمرین درمانی:
- ادامه تمرینات ایزومتریک چهار سر ران (Quadriceps set)
- ادامه موبیلیزاسیون پاتلا
- ادامه تمرینات ایزومتریک عضلات گلوتئال (Gluteals set)
- تمرینات تقویتی مچ
- تقویت عضلات گلوتئوس مدیوس ، گلوتئوس ماکزیموس و اداکتورهای ران در زنجیره باز حرکتی
- در این فاز با افزایش زمان حفظ انقباض باید افزایش تحمل عضلانی Endurance مد نظر قرار گیرد.
- استرچ آرام عضلات گاستروکنمیوس ، سولئوس و همسترینگ
- در پایان هفته 6 تمرینات تقویتی در زنجیره حرکتی بسته آغاز می شود.
- تمرینات ایروبیک اندام فوقانی با استفاده از Upper body ergometry
- شروع تمرینات تعادلی و حس عمقی در بریس
فاز سوم (فاز تقویت پیشرفته هفته 7 تا هفته 12)
استفاده از بریس:
- در صورتی که بیمار بدون ایجاد extension lag بتواند حرکت SLR را انجام دهد ، دامنه حرکتی کامل باشد و الگوی راه رفتن بیمار طبیعی باشد می توان بریس را باز نمود.
وزن اندازی روی اندام:
- در این فاز باید وزن اندازی روی اندام کامل (Full weight bearing) باشد.
مدالیته های درمانی:
- ادامه مدالیته های قبلی با هدف کاهش تورم (در صورت نیاز)
دامنه حرکتی:
- دامنه حرکتی در این فاز باید کامل باشد.
- استرچ همسترینگ ، فلکسورهای هیپ ، چهار سر ران ، روتاتورهای هیپ ، ایلیوتیبیال باند ، گاستروکنمیوس ، سولئوس باید در برنامه درمان بیمار گنجانده شود . برای تکمیل دامنه صاف شدن زانو می توان از تمرین prone hangs استفاده نمود.
برنامه تمرین درمانی:
تمرینات تقویتی در زنجیره باز حرکتی
- SLR بدون وجود extension lag و با تاکید بر انقباض مناسب عضله VMO
- تقویت عضلات گلوتئال
- hamstring curls در زاویه 0 تا 90
- short-arc quadriceps
تمرینات تقویتی در زنجیره بسته حرکتی
- wall squats در زاویه 0 تا 70 درجه
- heel raises
- leg press
- terminal knee extension in standing
- forward step-ups
- lateral step-ups
در این فاز ، زمان حفظ انقباض ترکیبی از کم و زیاد خواهد بود تا تمامی فیبرهای عضلانی فعال شود.
فاز چهارم (تمرینات تقویتی پیشرفته و تمرینات فانکشنال - هفته 12 تا هفته 16)
مدالیته های درمانی:
- در صورت وجود تورم و درد از کامپرس یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده می شود.
دامنه حرکتی:
- ادامه تمرینات استرچی گروه های عضلانی فاز قبل تا حصول اطمینان از عدم وجود ناهماهنگی عضلانی (ارزیابی وضعیت اندام فوقانی برای بازگشت به ورزش ضروری است)
تمرینات درمانی:
- در این فاز باید به قدرت هماهنگ عضلات (Muscle Balance) برای شروع تمرینات فانکشنال و بازگشت به ورزش توجه نمود.
- شروع تمرینات تقویتی زنجیره حرکتی باز دو بار در هفته با هدف اصلاح الگوی فعال شدن عضلات (muscle firing pattern) و ادامه با تمرینات تقویتی Core و اندام فوقانی
- ادامه تمرینات زنجیره حرکتی بسته تا انجام اسکات و در نهایت اسکات روی یک اندام
- Side-stepping
- monster walk با تراباند دور انتهای دیستال ساق با هدف افزایش قدرت عضلات لگن
- ادامه پرس پا leg press با دو پا و به مرور با یک پا
- hamstring curls
- شروع صندلی چهار سر leg extensions در زاویه 0 تا 30 در هفته 16
- تمرینات تعادل و افزایش حس عمقی (به مرور روی یک اندام)
- دریل های سرعتی سبک
- تمرینات در استخر (راه رفتن و دویدن)
- دویدن در خشکی در انتهای این فاز (برنامه دویدن باید به آرامی شروع شود و بیش از 3 نوبت در هفته مجاز نیست. ابتدا دویدن روی سطوح صاف انجام می شود و در هر هفته فقط یک پارامتر دویدن را می توان تغییر داد مثلا سرعت ، مسافت و ...)
- elliptical trainer
- پله برقی Stairmaster
- Isokinetic strengthening
فاز پنجم (فاز دریل های اختصاصی و تمرینات پلی متریک - هفته 16 تا هفته 24)
مدالیته های درمانی:
- کامپرس یخ در صورت نیاز
دامنه حرکتی:
- ادامه استرچ گروه های عضلانی در صورت نیاز
برنامه تمرین درمانی:
- توجه به چیدمان طبیعی زانو و کاهش استرس وارده بر زانو
- تمرینات تقویتی زنجیره باز برای واستوس مدیالیس vastus medialis obliquus
- SLR
- تمرینات تقویتی عضلات gluteus medius و gluteus maximus
- hamstring curls
- تمرین با صندلی کوادریسپس (leg extensions) و با پرهیز از terminal knee extension
- ادامه تمرینات زنجیره بسته نظیر squats ، leg press ، Sport Cord ، lunges (در زاویه 0 تا 70)
- تمرینات زنجیره حرکتی بسته روی اندام مبتلا (یک اندام) نظیر single-leg squats و ایستادن روی تخته تعادل روی اندام مبتلا
- شروع تمرینات Triplanar strength
- دریل های سرعتی پیشرفته
- شروع تمرینات پیشرفته تغییر جهت، حرکت و توقف start and stop و الگوی 8 (figure-of-eight)
- تمرینات پلی متریک روی دو اندام (به مرور روی یک اندام)
- تمرینات پیشرفته isokinetics با سرعت های مختلف
- تاکید روی ادامه تمرینات در منزل و بازگشت بیمار به ورزش
فیزیوتراپیست منصور شهابی نژاد
برنامه توانبخشی بعد از جراحی ترمیم گسیختگی یکطرفه تاندون پاتلا Unilateral Patellar Tendon Rupture
فاز اول (فاز بی حرکتی و مراقبت ، هفته 0 تا هفته 2)
استفاده از بریس:
- بریس لولائی در وضعیت Full Extension قفل می شود.
- همه فعالیت ها از جمله تمرینات باید داخل بریس انجام شود.
- به محض بهبودی زخم جراحی بریس صرفا برای استحمام و دوش گرفتن باز می شود.
وزن اندازی روی اندام:
- فقط تماس انگشت شست با زمین ضمن استفاده از دو عضای زیر بغل و استفاده از بریس زانو
- قرار دادن heel lift در کفش سمت سالم ؛ باعث تسهیل فاز Swing پای مبتلا ضمن راه رفتن بیمار می شود.
مدالیته های فیزیوتراپی:
- کامپرس یخ
- بانداژ فشاری
- بالا نگه داشتن اندام
- تحریک الکتریکی با هدف کنترل ادم
دامنه حرکتی:
- بین 0 تا 15 درجه از خم شدن زانو (Knee Flexion 0-15)
برنامه تمرین درمانی:
هدف تمرینات تقویتی در این فاز صرفا بازآموزی عضلانی است.
- موبیلیزاسیون آرام پاتلا در تمامی جهات (بالا و پایین / داخل و بیرون)
- انقباض ایزومتریک چهار سر با تاکید بر عضله VMO - vastus medialis obliquus (از تحریک الکتریکی می توان برای بهبود انقباض عضله و بازآموزی استفاده نمود)
- Ankle pumps
- تمرینات ایزومتریک عضلات گلوتئال gluteal set (سه ست با ده تکرار و دو بار در روز / زمان حفظ انقباض 10 ثانیه)
- تمرینات استرچی آرام عضلات همسترینگ و گاستروکنمیوس
- تمرینات ایروبیک اندام فوقانی ( Upper body ergometry )
فاز دوم (فاز دامنه حرکتی و تقویت آرام عضلانی ، هفته 3 تا 6)
استفاده از بریس:
- بریس لولائی برای خم کردن زانو بین زاویه 0 تا 45 باز می شود .
- تا پایان هفته چهارم بریس برای خم کردن زانو در زاویه 0 تا 60 باز می شود.
- در هفته های 5 و 6 ؛ بریس برای خم کردم زانو در زاویه 0 تا 90 باز می شود.
وزن اندازی روی اندام:
- افزایش تدریجی وزن اندازی تا میزان قابل تحمل بیمار و با استفاده از دو عصا و بریس زانو (زانو در Full Extenson است)
- تا پایان هفته 6 می توان وزن اندازی را روی اندام مبتلا کامل کرد.
- بعد از رسیدن بیمار به وضعیت وزن اندازی کامل می توان از یک عصا در سمت سالم استفاده نمود.
- بعد از رسیدن بیمار به وضعیت وزن اندازی کامل باید روی نرمال سازی الگوی راه رفتن بیمار برنامه ریزی نمود.
مدالیته های درمانی:
- ادامه مدالیته های فاز اول برای کاهش ادم
- استفاده از تحریک الکتریکی برای بازآموزی عضله چهار سر ران و اختصاصا vastus medialis obliquus
دامنه حرکتی:
- خم کردن فعال (Active Knee Flexion) زانو در زوایه 0 تا 45 و در بریس (حرکت Extension باید به صورت Passive انجام شود.)
- با افزایش دامنه خم کردن زانو به میزان 15 درجه در هفته باید دامنه حرکتی در پایان هفته 6 تکمیل شود.
- تمرینان دامنه حرکتی باید روزانه 2 تا 3 نوبت و به مدت 5 دقیقه انجام شود.
- استفاده از دوچرخه ثابت بدون اعمال مقاومت
برنامه تمرین درمانی:
- ادامه تمرینات ایزومتریک چهار سر ران (Quadriceps set)
- ادامه موبیلیزاسیون پاتلا
- ادامه تمرینات ایزومتریک عضلات گلوتئال (Gluteals set)
- تمرینات تقویتی مچ
- تقویت عضلات گلوتئوس مدیوس ، گلوتئوس ماکزیموس و اداکتورهای ران در زنجیره باز حرکتی
- در این فاز با افزایش زمان حفظ انقباض باید افزایش تحمل عضلانی Endurance مد نظر قرار گیرد.
- استرچ آرام عضلات گاستروکنمیوس ، سولئوس و همسترینگ
- در پایان هفته 6 تمرینات تقویتی در زنجیره حرکتی بسته آغاز می شود.
- تمرینات ایروبیک اندام فوقانی با استفاده از Upper body ergometry
- شروع تمرینات تعادلی و حس عمقی در بریس
فاز سوم (فاز تقویت پیشرفته هفته 7 تا هفته 12)
استفاده از بریس:
- در صورتی که بیمار بدون ایجاد extension lag بتواند حرکت SLR را انجام دهد ، دامنه حرکتی کامل باشد و الگوی راه رفتن بیمار طبیعی باشد می توان بریس را باز نمود.
وزن اندازی روی اندام:
- در این فاز باید وزن اندازی روی اندام کامل (Full weight bearing) باشد.
مدالیته های درمانی:
- ادامه مدالیته های قبلی با هدف کاهش تورم (در صورت نیاز)
دامنه حرکتی:
- دامنه حرکتی در این فاز باید کامل باشد.
- استرچ همسترینگ ، فلکسورهای هیپ ، چهار سر ران ، روتاتورهای هیپ ، ایلیوتیبیال باند ، گاستروکنمیوس ، سولئوس باید در برنامه درمان بیمار گنجانده شود . برای تکمیل دامنه صاف شدن زانو می توان از تمرین prone hangs استفاده نمود.
برنامه تمرین درمانی:
تمرینات تقویتی در زنجیره باز حرکتی
- SLR بدون وجود extension lag و با تاکید بر انقباض مناسب عضله VMO
- تقویت عضلات گلوتئال
- hamstring curls در زاویه 0 تا 90
- short-arc quadriceps
تمرینات تقویتی در زنجیره بسته حرکتی
- wall squats در زاویه 0 تا 70 درجه
- heel raises
- leg press
- terminal knee extension in standing
- forward step-ups
- lateral step-ups
در این فاز ، زمان حفظ انقباض ترکیبی از کم و زیاد خواهد بود تا تمامی فیبرهای عضلانی فعال شود.
فاز چهارم (تمرینات تقویتی پیشرفته و تمرینات فانکشنال - هفته 12 تا هفته 16)
مدالیته های درمانی:
- در صورت وجود تورم و درد از کامپرس یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده می شود.
دامنه حرکتی:
- ادامه تمرینات استرچی گروه های عضلانی فاز قبل تا حصول اطمینان از عدم وجود ناهماهنگی عضلانی (ارزیابی وضعیت اندام فوقانی برای بازگشت به ورزش ضروری است)
تمرینات درمانی:
- در این فاز باید به قدرت هماهنگ عضلات (Muscle Balance) برای شروع تمرینات فانکشنال و بازگشت به ورزش توجه نمود.
- شروع تمرینات تقویتی زنجیره حرکتی باز دو بار در هفته با هدف اصلاح الگوی فعال شدن عضلات (muscle firing pattern) و ادامه با تمرینات تقویتی Core و اندام فوقانی
- ادامه تمرینات زنجیره حرکتی بسته تا انجام اسکات و در نهایت اسکات روی یک اندام
- Side-stepping
- monster walk با تراباند دور انتهای دیستال ساق با هدف افزایش قدرت عضلات لگن
- ادامه پرس پا leg press با دو پا و به مرور با یک پا
- hamstring curls
- شروع صندلی چهار سر leg extensions در زاویه 0 تا 30 در هفته 16
- تمرینات تعادل و افزایش حس عمقی (به مرور روی یک اندام)
- دریل های سرعتی سبک
- تمرینات در استخر (راه رفتن و دویدن)
- دویدن در خشکی در انتهای این فاز (برنامه دویدن باید به آرامی شروع شود و بیش از 3 نوبت در هفته مجاز نیست. ابتدا دویدن روی سطوح صاف انجام می شود و در هر هفته فقط یک پارامتر دویدن را می توان تغییر داد مثلا سرعت ، مسافت و ...)
- elliptical trainer
- پله برقی Stairmaster
- Isokinetic strengthening
فاز پنجم (فاز دریل های اختصاصی و تمرینات پلی متریک - هفته 16 تا هفته 24)
مدالیته های درمانی:
- کامپرس یخ در صورت نیاز
دامنه حرکتی:
- ادامه استرچ گروه های عضلانی در صورت نیاز
برنامه تمرین درمانی:
- توجه به چیدمان طبیعی زانو و کاهش استرس وارده بر زانو
- تمرینات تقویتی زنجیره باز برای واستوس مدیالیس vastus medialis obliquus
- SLR
- تمرینات تقویتی عضلات gluteus medius و gluteus maximus
- hamstring curls
- تمرین با صندلی کوادریسپس (leg extensions) و با پرهیز از terminal knee extension
- ادامه تمرینات زنجیره بسته نظیر squats ، leg press ، Sport Cord ، lunges (در زاویه 0 تا 70)
- تمرینات زنجیره حرکتی بسته روی اندام مبتلا (یک اندام) نظیر single-leg squats و ایستادن روی تخته تعادل روی اندام مبتلا
- شروع تمرینات Triplanar strength
- دریل های سرعتی پیشرفته
- شروع تمرینات پیشرفته تغییر جهت، حرکت و توقف start and stop و الگوی 8 (figure-of-eight)
- تمرینات پلی متریک روی دو اندام (به مرور روی یک اندام)
- تمرینات پیشرفته isokinetics با سرعت های مختلف
- تاکید روی ادامه تمرینات در منزل و بازگشت بیمار به ورزش
نظرات کاربران
کاربران در خصوص این مطلب چه نظری دارند؟